İnsanlık olarak sindirim problemleri ortak sorunlarımızdan bir tanesi haline geldi. Dikkat çeken nokta, hazır diyebileceğimiz paketli, konserveli, koruyuculu gıdalar artık ayağımıza metrelerle ölçülebilecek kadar yaklaştı. Markette gözünüze çarpan bir ürünün içindekiler kısmına baktığımızda tatlandırıcılar, ürün koruyucuları, renklendiriciler nasıl bi’ etkisi olduğu belirsiz birçok madde görebilirisiniz.
Sayfamızda, sindirim sisteminin işleyişini, sindirime yardımcı organları, mevcut sistemi korumaya yönelik uygulamaları vb. detaylı birçok konudan bahsediyoruz.
Sindirim Sistemi Nedir?
Sindirim sistemi, yiyeceklerin vücudumuzda sindirilmesini ve besinlerin emilimini sağlayan bir dizi organ, dokular ve işlemlerdir. Sindirim sistemi, ağızdan anüse kadar uzanan bir boru hattı şeklindeki sistemdir ve yiyeceklerin alınması, parçalanması, emilmesi ve atılması sürecini içerir.
Sindirim Organları Nelerdir?
Bilindiği üzre organlar organize olarak sistemleri oluştururlar. Sindirim sistemi organları; ağız, yutak, yemek borusu, mide, incebağırsak, kalınbağırsak ve anüstür.
Sindirim Olayı Nasıl Gerçekleşir?
Mekanik ve kimyasal sindirim ağızda başlar. Çenede ve kulak altında bulunan tükürük bezleri ürettiği salya ile besinleri yumuşatır. Ayrıca, içerdiği sindirim enzimleri ile basit yapılı karbon hidratları parçalayarak ağız tarafından emilmesine yardımcı olur. Yumuşayan besinler yutkunma refleksimiz ile yutak adı verilen bir kaslı tüp yoluyla mideye doğru ilerler.
Mide, yiyeceklerin daha fazla parçalanmasına yardımcı olmak için güçlü asitler -HCl gibi- ve enzimler üreten bir organdır. Yiyecekler mide içinde öğütülür ve parçalanır. Proteinlerin sindirimi burada başlar.
Daha sonra, yiyecekler on iki parmak bağırsağı (ince bağırsağın 3 bölümünden ilki) adı verilen bir bölüme geçer ve burada pankreas ve safra kesesi tarafından salgılanan enzimler (Tripsinojen, lipaz, amilaz, ATPaz) yardımıyla daha fazla parçalanır. Yağların sindirimi burada başlar. Protein, karbonhidrat ve yağın sindirimi burada aktiftir.
Sonraki adım, ince bağırsağın diğer kısımlarında gerçekleşir. Burada, yiyecekler ince bağırsak duvarındaki kılcal damarlar aracılığıyla emilir ve kan dolaşımına katılır. Besinler burada tamamen parçalanır ve vücudun ihtiyaç duyduğu besinlerin emilmesi sağlanır.
Son olarak, kalın bağırsakta su ve bazı mineraller emilir. K2 vitamini burada bulunan bakteriler tarafından üretilir. Kalın bağırsak, yiyecek atıklarını toplar ve anüsten vücut dışına atılması için saklar. Bu işlem, sindirim sistemi döngüsünün son aşamasıdır.
Sindirim sistemi, yiyeceklerin vücudumuzun ihtiyaç duyduğu besinlere dönüştürülmesi ve emilmesi için önemlidir. Sindirim sistemi, sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzıyla birlikte düzgün çalıştığında, vücudumuzun besinleri ve enerjiyi doğru şekilde emmesine ve kullanmasına yardımcı olur.
Sindirim Sistemi Rahatsızlıkları
Sindirim problemleri yaşamamak için organlarımızın sağlığını korumamız gerekir. Devam eden kötü alışkanlıklar sonucunda çeşitli hastalıklar kendini göstermektedir.
Sindirim sistemi hastalıkları arasında:
- Reflü hastalığı: Asit içeriği yüksek mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması nedeniyle oluşan bir durumdur. Yemek borusunda yanma semptomu verir.
- Ülser: Mideli ve bağırsaklarda oluşan açık yaralardır. İlerlemesi durumnda insanı beslenmekten soğutan bir hal alıyor.
- Gastrit: Mide duvarının iltihaplanmasıdır. Doktorların yazdığı mide asidini azaltıcı ilaçlar ile bastırılabiliyor.
- İrritabl bağırsak sendromu (IBS): Sindirim sistemi hareketlerinin düzensizleşmesi nedeniyle kabızlık, ishal, karın ağrısı ve kramp gibi semptomlarla karakterize olan bir durumdur.
- Kolesistit: Safra kesesinde oluşan iltihaplanmadır. Besin emiliminde etkili enzimlerin üretim yeri olduğu için bağışıklık sistemi zayıflaması gerçekleşir.
- Kanser: Sindirim sisteminde herhangi bir yerde kanser gelişebilir, ancak en sık görülenleri kolon, mide, pankreas ve yemek borusu kanseridir. Oluşması durumunda ameliyat gerekebilir.
- Kolesistokinin: safra kesesi taşları oluşumu nedeniyle oluşan bir hastalıktır.
- Kistler: Pankreas ve karaciğerde sıvı dolu keseciklerdir.
Bu hastalıkların bazıları tedavi edilebilirken, bazıları tedavi edilemeyebilir ve yaşam boyu yönetim gerektirebilir. İyi bir beslenme alışkanlıkları, düzenli egzersiz ve doktorunuzla düzenli kontroller gibi sağlıklı yaşam tarzı seçenekleri, sindirim sistemi hastalıklarının önlenmesine yardımcı olabilir.
Sindirim Sistemine Zararlı Gıda ve Alışkanlıklar
Sindirim sistemi sağlığı için zararlı olabilecek yiyecek ve alışkanlıklar arasında şunlar sayılabilir:
- Yağlı ve işlenmiş gıdalar: Yağlı gıdalar ve işlenmiş gıdalar sindirim sistemi için zor olabilir ve reflü, gastrit, ülser ve diğer sindirim sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, fast food, cips, şekerli ve gazlı içecekler gibi yağlı ve işlenmiş gıdaların tüketimi mümkün olduğunca azaltılmalıdır.
- Alkol ve kafein: Aşırı alkol ve kafein tüketimi, mide asidini artırır ve reflü, gastrit ve ülser riskini yükseltir.
- Sigara: Sigara içmek, sindirim sistemi sağlığını olumsuz etkiler ve ülser, reflü, gastrit, kolon kanseri gibi sindirim sistemi hastalıklarının tetiklenmesinde etkilidir.
- Aşırı şeker tüketimi: Aşırı şeker tüketimi, bağırsaklardaki yararlı bakterilerin dengesini bozar ve kabızlık gibi sindirim sorunlarına neden olur. Şekerli atıştırmalıklar ve gazlı içecekler gibi şeker içeren gıdaların tüketimi mümkün olduğunca azaltılmalıdır.
- Aşırı tuz tüketimi: Aşırı tuz tüketimi, mide ülseri ve reflüye neden olabilir ve kan basıncını yükselterek sindirim sistemi sağlığını olumsuz etkileyebilir.
- Yetersiz su tüketimi: Yetersiz su tüketimi diğer etkenler ile birleşerek kabızlığa neden olabiliyor. Günde en az 8-10 bardak su içmek sindirim sistemi sağlığı için önemlidir.
- Yetersiz lif tüketimi: Yetersiz lif tüketimi, kabızlık gibi sindirim sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, lif açısından zengin gıdaların tüketimi, özellikle sebzeler, meyveler, kepekli tahıllar ve baklagiller gibi gıdaların tüketimi sindirim sistemi sağlığı için faydalıdır.
Bu yiyecek ve alışkanlıkların tüketimi mümkün olduğunca azaltılmalıdır ve sağlıklı bir sindirim sistemi için düzenli olarak egzersiz yapmak, stresi azaltmak ve sağlıklı bir diyet uygulamak önemlidir.
Sindirim Sistemine İyi Gelen Uygulamalar
Sindirim sistemi rahatsızlıklarına yönelik tedavi yöntemleri, hastalığın tipine ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. Ancak, genel olarak sağlıklı bir sindirim sistemi için, aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Sağlıklı bir diyet uygulayın: Sindirim sistemi için sağlıklı bir diyet, yeterli miktarda lif, protein, vitamin ve mineral içeren gıdaları içermelidir. Yağlı, baharatlı ve işlenmiş gıdalar gibi bazı gıdalar sindirim sistemi için daha zor olabilir. Ayrıca, yeterli miktarda su içmek de sindirim sistemi sağlığı için önemlidir.
- Egzersiz yapın: Düzenli egzersiz, sindirim sistemi hareketlerini düzenleyebilir ve kabızlık veya ishal gibi sindirim sorunlarını önleyebilir.
- Stresi azaltın: Stres, sindirim sistemi fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Stres azaltma teknikleri, örneğin yoga, meditasyon veya derin nefes alarak rahatlama, sindirim sistemi sağlığı için faydalı olabilir.
- Doktorunuzla görüşün: Sindirim sistemi sorunları varsa, doktorunuza danışın. Tedavi yöntemleri arasında ilaçlar, cerrahi müdahale ve diyet veya yaşam tarzı değişiklikleri olabilir.
- Probiyotikler: Bazı probiyotikler, sindirim sistemi sağlığı için faydalı bakteriler içerir ve sindirim sistemi rahatsızlıklarına yardımcı olabilir. Probiyotikler, yoğurt, kefir veya diğer fermente gıdalar gibi bazı gıdalarda doğal olarak bulunur veya takviye olarak alınabilir.
Yukarıdaki öneriler sindirim sistemi sağlığına yardımcı olabilir, ancak herhangi bir sindirim sistemi rahatsızlığı varsa, doktorunuzla konuşmanız önemlidir.
Sindirim Sistemi Bozukluğu Belirtileri
Sindirim sistemi bozukluğu belirtileri, sindirim sistemi organlarında (ağız, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, karaciğer, pankreas) meydana gelen rahatsızlıkların çeşitli semptomlarıdır. Bazı yaygın sindirim sistemi bozukluğu belirtileri şunlardır:
- Karın ağrısı veya rahatsızlığı
- Bulantı ve kusma
- Hazımsızlık
- İshal veya kabızlık
- Gaz veya şişkinlik
- İştah kaybı veya aşırı iştah
- Reflü veya mide yanması
- Kötü ağız kokusu
- Baş ağrısı veya halsizlik
- Anemi (kansızlık)
- Ciltte kaşıntı veya döküntü
Sindirim sistemi bozukluğu belirtileri genellikle yiyecek intoleransı, enfeksiyonlar, iltihaplar, ülserler, reflü hastalığı, irritabl bağırsak sendromu (IBS), laktoz intoleransı, gluten intoleransı, alerjiler, pankreatit veya safra kesesi taşı gibi durumlardan kaynaklanabilir.
Eğer bu belirtilerden bir veya birkaçı sizde varsa, bir doktora danışmanız önerilir. Çünkü sindirim sistemi bozuklukları, altta yatan ciddi bir sağlık sorunun belirtileri olabilir. Bir doktor, semptomların nedenini belirlemek ve uygun tedaviyi reçete etmek için mutlaka laboratuvar testi yaptırmalıdır.
