İçeriğe atla 
Kansızlık hastalığı, tıp literatüründe anemi denir ve kandaki alyuvarların sayısının, hemoglobin miktarının veya her ikisinin de normal değerlerin altına düşmesiyle karakterize edilen bir durumdur. Alyuvarlar, vücuttaki dokulara oksijen taşımakla görevli olan hücrelerdir ve hemoglobin adı verilen bir protein içerirler. Hemoglobin, akciğerlerden alınan oksijeni alır ve vücuttaki dokulara taşırken karbondioksit gibi atık ürünleri akciğere geri götürür.
Kansızlık, birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir. En yaygın nedenlerden biri, vücudun yeterli miktarda sağlıklı alyuvar üretememesidir. Bu durum, genellikle demir, folik asit veya B12 vitamini eksikliği gibi beslenme sorunlarından kaynaklanır. Demir eksikliği anemisi, en yaygın görülen kansızlık türüdür ve demir mineralinin yetersiz alınması veya emiliminin bozulması sonucu oluşur.
Bunun yanı sıra, kronik hastalıklar, böbrek hastalığı, kemoterapi veya radyoterapi gibi tedaviler, genetik bozukluklar, otoimmün hastalıklar, hormonal bozukluklar, enfeksiyonlar, kan kaybı, hamilelik ve bazı ilaçlar da kansızlık riskini artırır.
Kansızlık belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir, ancak yaygın belirtiler arasında yorgunluk, halsizlik, soluk cilt, nefes darlığı, baş dönmesi, çarpıntı, baş ağrısı, odaklanma güçlüğü, el ve ayaklarda soğukluk, tırnaklarda kırılma, dil ve dudaklarda şişme, dilde düzleşme, iştah kaybı ve kilo kaybı yer alır. Şiddetli kansızlık durumunda, kalp yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir.
Tanısı, kan testleriyle konulur. Kan sayımı, hemoglobin ve hematokrit düzeylerini, alyuvar sayısını ve alyuvarların boyutunu ölçmek için yapılır. Kansızlığın altında yatan nedeni belirlemek için bazen demir seviyeleri, folik asit ve B12 vitamini düzeyleri, kemik iliği biyopsisi ve diğer ileri tetkikler gerekebilir.
Kansızlık tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak farklılık gösterir. Beslenme yetersizliği kaynaklı kansızlık durumlarında, diyet düzenlemeleri ve demir, folik asit veya B12 vitamini takviyeleri reçete edilebilir. Bazı durumlarda, demir enjeksiyonları veya kan transfüzyonları gerekebilir. Tedavi edilmeyen veya altta yatan neden düzeltilmeyen kansızlık durumları, uzun süreli sağlık sorunlarına ve yaşam kalitesinin azalmasına yol açar.
Kansızlık Belirtileri
Kansızlık (anemi), kandaki alyuvarların sayısının, hemoglobin miktarının veya her ikisinin de normal değerlerin altına düşmesiyle karakterize edilen bir durumdur. Kansızlık belirtileri kişiden kişiye ve kansızlık derecesine bağlı olarak değişir. Ancak aşağıda yaygın olarak görülen belirtileri sıraladık:
Yorgunluk ve Halsizlik: En sık görülen belirtilerden biri genel olarak yorgun hissetme ve sürekli halsizlik hissidir. Basit günlük aktiviteler bile aşırı yorgunluk hissiyle birlikte gelir.
Soluk Cilt: Normalde pembe olan cilt tonu soluklaşır ve bazen soluk sarıya döner.
Nefes Darlığı: Vücuda yeterli oksijen taşınmadığı için nefes darlığı hissi ortaya çıkabilir. Bu durum özellikle egzersiz yaparken ve fiziksel aktivite sırasında belirgin hale gelir.
Baş Dönmesi ve Baş Ağrısı: Beyne yeterli oksijen gitmediği için baş dönmesi ve baş ağrısı gibi semptomlar görülür.
Çarpıntı: Kalp atışlarının hızlanmasına ve çarpıntı hissinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Kalp daha fazla çalışarak vücuda yeterli oksijen sağlamaya çalışır.
El ve Ayaklarda Soğukluk: Kansızlıkta el ve ayaklarda soğukluk hissi yaşanabilmektedir. Bu, dolaşım sistemindeki değişikliklerden kaynaklanır.
Odaklanma Güçlüğü ve Zihinsel Bulanıklık: Beyne yeterli oksijen gitmediği için odaklanma güçlüğü, zihinsel bulanıklık, unutkanlık ve genel bilişsel performansta düşüşe yol açar.
İştah Kaybı ve Kilo Kaybı: Beslenme yetersizliklerine bağlı kansızlıkta, iştah kaybı besin alımını azalttığı vakalar vardır ve kilo kaybına neden olur.
Diğer Belirtiler: Kansızlık bazen dilde şişme, dilde düzleşme, tırnaklarda kırılma, deride kaşıntı, göğüs ağrısı ve ayak bileklerinde şişlik gibi belirtilerle de ilişkilendirilebilir.
Kansızlık belirtileri, altta yatan neden, kansızlığın şiddeti ve kişinin genel sağlık durumuyla ilgili olarak değişebilmektedir. Eğer kansızlık belirtileri yaşıyorsanız, bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir. Doğru tanı ve tedavi için doktorunuz gerekli incelemeleri yapacak ve size uygun tedavi seçeneklerini önerecektir.
Kansızlık Neden Olan Sebepler
Kansızlık (anemi), birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen bir durumdur. Kansızlığa yol açan faktörler şunlardır:
Beslenme Yetersizlikleri
Demir, folik asit ve B12 vitamini gibi besin maddelerinin eksikliği kansızlığa sebep olur. Demir eksikliği anemisi, dünyada en yaygın görülen kansızlık türüdür ve demir mineralinin yetersiz alınması veya emiliminin bozulması sonucunda ortaya çıkar. Folik asit ve B12 vitamini eksiklikleri ise alyuvarların normal şekil ve fonksiyonlarını sürdürememesine yol açarak kansızlığa sebebiyet verir.
Kronik Hastalıklar
Kanser, böbrek hastalığı, romatoid artrit ve kronik enfeksiyonlar gibi bazı uzun süreli hastalıklar, vücuttaki alyuvar üretimini etkileyebilir ve kansızlık gelişimini tetikler.
Genetik Faktörler
Kalıtsal olarak geçen bazı genetik bozukluklar, alyuvarların üretimini veya işlevini etkileyebilir. Örnek olarak orak hücreli anemi, talasemi ve fanconi anemisi gibi durumlar sayılabilir.
Kronik Kan Kaybı
Uzun süreli veya tekrarlayan kan kayıpları, kansızlığa yol açar. Aşırı adet kanaması, gastrointestinal kanama, ülser veya kanser gibi durumlar kan kaybı nedenlerindendir.
Hormonal Bozukluklar
Hormonların normal düzeylerinin bozulduğu durumlar, alyuvar üretimini etkileyebilir ve kansızlık gelişimine sebep olur. Örneğin, böbrek üstü bezlerinden kortizol hormonunun fazla salgılanması (Cushing sendromu) veya tiroid hormonunun az salgılanması (hipotiroidizm) kansızlığa sebebiyet verir.
Otoimmün Hastalıklar
Bağışıklık sistemi, kendi vücut dokularına saldırdığında otoimmün hastalıklar ortaya çıkar. Sistemik lupus eritematozus, romatoid artrit ve otoimmün hemolitik anemi gibi durumlar, alyuvarlara zarar vererek kansızlık gelişimine yol açabilir.
İlaçlar
Bazı ilaçlar -kemoterapi veya romatoid artrit tedavisinde kullanılan ilaçlar gibi- alyuvar üretimini etkileyebilir ve kansızlığa neden olabilir.
Diğer Faktörler
Hamilelik, aşırı egzersiz, aşırı alkol tüketimi, radyasyon tedavisi, bazı enfeksiyonlar (örneğin, sıtma) ve kemik iliği hastalıkları da kansızlık gelişimini tetikler.
Kansızlığa Ne İyi Gelir?
Kansızlık tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterir. Bununla birlikte, aşağıda kansızlığı tedavi etmeye yardımcı olabilecek genel yöntemler ve beslenme önerileri bulunmaktadır:
Demir Takviyeleri
Demir eksikliği anemisi en yaygın kansızlık türüdür. Demir takviyeleri, kandaki demir seviyelerini artırarak ve alyuvar üretimini destekleyerek tedavi edilebilir. Doktorunuz, uygun dozda ve sürede demir takviyeleri önerecektir. Demir takviyelerini alırken, doktorunuzun talimatlarını takip etmek önemlidir, çünkü fazla miktarda demir almak da sağlık sorunlarına neden olmaktadır.
Beslenme Düzeninde Değişiklikler
Beslenme yetersizliklerine bağlı kansızlık durumlarında, diyetinizi gözden geçirmek ve besinlerle yeterli miktarda demir, folik asit ve B12 vitamini almak önemlidir. Demir açısından zengin gıdalar arasında kırmızı et, tavuk, balık, kabuklu deniz ürünleri, kuruyemişler, kuru meyveler, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve baklagiller bulunur. Folik asit kaynakları arasında yeşil yapraklı sebzeler, kuru fasulye, mercimek, portakal ve tahıl ürünleri yer alır. B12 vitamini açısından zengin gıdalar arasında et, süt ürünleri, yumurta ve deniz ürünleri bulunur.
C Vitamini Alımı
C vitamini, demir emilimini artırır. Demir açısından zengin gıdalarla birlikte C vitamini içeren gıdaları tüketmek, demirin vücut tarafından daha iyi emilmesine yardımcı olur. Turunçgiller, çilek, kivi, yeşil biber ve brokoli gibi C vitamini içeren gıdaları diyetinize ekleyebilirsiniz.
B12 Vitamini Takviyeleri
B12 vitamini takviyeleri genellikle ağızdan alınır veya bazı durumlarda enjeksiyon şeklinde verilir.
Kan Transfüzyonu
Şiddetli kansızlık durumlarında ve acil durumlarda, kan transfüzyonu gerekebilir. Bu işlem, hızlı bir şekilde kırmızı kan hücreleri sağlayarak kan hacmini ve oksijen taşıma kapasitesini artırır.
